سیستم آموزش از راه دور را که نتیجه آن عدم حضور دانش‌آموزان در کلاس‌های درسی و نیز کاهش شمار مسافران در وسایل حمل و نقل عمومی‌است، می‌توان یکی از راه‌کارهای موثر دولت‌ها برای جلوگیری از گسترش ویروس کرونا عنوان کرد که دولت ایالتی هامبورگ اکنون به آن پایبند است.
اما، آیا موثریت و کیفیت آموزش از راه دور برای همه دانش‌آموزان یکسان است؟ به‌ویژه با توجه به مشکلات زبان که بیشتر فرزندان خانواده‌های پناهجو با آن روبرو هستند، آیا این سیستم به اندازه آموزش حضوری در مدرسه موثر خواهد بود؟ فرزندان خانواده‌های پناهجو، در جریان آموزش از راه دور با چه مشکلاتی روبرو هستند و آیا وسیله‌ای مشخص و امکانات برقراری ارتباط را برای اشتراک در کلاس‌های آنلاین دارند؟
پاسخ به این پرسش‌ها را در گفتگو با یک خانواده پناهجو در هامبورگ دنبال کرده‌ایم.
حسام یونسی (۱۲ ساله) دانش‌آموز صنف/کلاس هفتم در یکی از مدارس هامبورگ است که مانند بسیاری از دانش‌آموزان از حدود یک‌سال به این سو سرگرم ادامه آموزش از راه دور است. اما ادامه آموزش به‌صورت آنلاین، برای او که تنها حدود دو سال قبل، از ایران به هامبورگ آمده است، آنقدر هم آسان نیست. هادی یونسی پدر حسام، با آنکه راه اندازی سیستم آموزش از راه دور را برای جلوگیری از عقب ماندن دوره‌های آموزشی و مبارزه با پاندمی کرونا موثر می‌داند اما معتقد است که میزان موثریت آن برای همه دانش‌آموزان یکسان نیست. او می‌گوید: «میزان تاثیرگذاری و بازده سیستم آموزش از راه دور برای فرزندان خانواده‌های پناهجو خیلی کمتر از کلاس‌های درس حضوری است.»
کمبود مکان و امکانات انترنت برای دانش‌آموزان پناهجو
با توجه به فضای محدود و شرایط نامناسب اقامت‌گاه‌های عمومی که در بسیاری از موارد، خانواده‌های پناهجو حتی مجبور به زندگی در یک اتاق هستند، حضور همه اعضای خانواده حین برگزاری آموزش آنلاین منجر به عدم تمرکز دانش‌آموز می‌شود و در نتیجه کارآیی این سیستم به گونه‌ی یکسان برای همه دانش‌آموزان، زیر سوال قرار می‌گیرد.
هادی با توضیح شرایط اقامت‌گاهی که حدود دو سال را با همسر و یگانه فرزندش در آنجا گذرانده است می‌گوید: «وضعیت خیلی دشوار بود. ما همه در یک اتاق زندگی می‌کردیم و حسام باید از ساعت هشت صبح تا یک بعد از ظهر و گاهی حتی تا ساعت ۲:۳۰ بعد از ظهر به صورت آنلاین درس می‌خواند. در تمام این مدت ما مجبور بودیم ساکت و بی‌حرکت بمانیم تا پسر ما بتواند به آرامش درس بخواند.»
علاوه بر فضای نامناسب داخل اقامت‌گاه، عدم دسترسی به امکانات لازم، برای شرکت در کلاس‌های غیر حضوری نیز از مشکلاتی است که فرزندان خانواده‌های پناهجو با آن دست و گریبان‌اند.
بر اساس خبرنامه‌ای که اخیراً از سوی گروه پارلمانی چپ منتشر شد، مجلس ایالتی هامبورگ، اعتراف کرده که برقراری ارتباطات اینترنتی در محل اسکان پناهندگان در هامبورگ، هنوز هم با دشواری‌های زیادی روبرو است. این خبرنامه تایید می‌کند که دولت ایالتی هامبورگ تاکنون نتوانسته امکانات «وای فای» را برای همه کمپ‌ها و محل‌های اسکان پناهجویان فراهم کند. هادی با تایید این مشکلات می‌گوید: «هزینه اینترنت برای آموزش فرزندان نیز مانند سایر هزینه های دوران کرونا (تهیه مواد شوینده، مواد ضد عفونی کننده و ماسک) تاکنون به خانواده‌های پناهجویان تحمیل شده است و دولت به کُندی در این زمینه عمل می کند.»
دانش‌آموزان پناهجو نیازمند مهارت‌های زبانی بیشتر استند
از دیگر مشکلات سیستم آموزش از راه دور برای فرزندان خانواده‌های پناهجو، عدم ارتباط با دانش آموزانی است که زبان مادری‌شان آلمانی است. از دیدگاه هادی، این ارتباطات نقش پررنگی در تقویت مهارت‌های زبانی دانش‌آموزانی دارد که در حال یادگیری زبان آلمانی هستند.
اما چالش بزرگی که بیشتر خانوداه‌های پناهجو با آن روبرو هستند، ناتوانی خانواده‌ها برای کمک به فرزندان خود در امر یادگیری درس‌ها و رفع اشکالات درسی است که این موضوع روند یادگیری را در فرزندان مهاجران کندتر می‌سازد. به‌ویژه فرزندانی که دانش زبان آلمانی والدین شان به حدی نیست که بتوانند نیازهای روزمره درسی آن‌ها را برآورده سازند با سرخوردگی و گاهی اوقات ناامیدی روبرو می‌شوند. حسام اما در این زمینه خوش‌چانس است – دو معلم که قبلاً در کمپ موقت برای کودکان پناهجو تدریس می‌کردند حالا دو روز در هفته حسام را به صورت داوطلبانه در درس‌های مدرسه کمک می‌کنند- هادی در این مورد می‌گوید: «به طور مثال در حل مسائل ریاضی و موضوعات که بیشتر نیاز به زبان آلمانی ندارند همواره من و همسرم با فرزندمان کمک می‌کنیم. اما در بحث زبان معمولا نیاز به کمک دارد که خوشبختانه یک معلم آلمانی به حسام کمک می‌کند.»
مدت یک سال است که والدین حسام برای اشتراک در کلاس‌های زبان آلمانی ثبت نام کرده‌اند اما به دلیل شیوع ویروس کرونا و مشکلات در سیستم آموزش، تاکنون موفق نشده‌اند دوره آموزش زبان را آغاز کنند.
خانواده هادی یونسی، پس از تلاش‌های فراوان سرانجام موفق شدند تا حدود یک ماه قبل، یک آپارتمان مسکونی را در گوشه‌ای از شهر هامبورگ اجاره بگیرند. هادی با خوشحالی تمام می‌گوید: «حالا حسام اتاق خودش را دارد و می‌تواند با خیال راحت به آموزش از راه دور ادامه دهد. حتی این روزها متوجه می‌شوم که با انگیزه‌‌ای بیشتری درس می‌خواند.»
اما وضعیت برای تمام کودکان پناهجو این‌گونه نیست و شمار زیادی از آن‌ها تاکنون به ابتدایی‌ترین امکانات برای ادامه آموزش از راه دور دسترسی ندارند.
Foto: Rosa Sabetnia
