داستان زن محجبه که در سپتامبر ۲۰۱۶ در مقابل دروازه براندنبورگ در مرکز برلین ایستاده بود، چیست؟ تصویری از پشت این زن در حالی که به دروازه نگاه می کرد منتشر شد! اما چرا تصویر زن محجبه هنوز هم به طور گسترده در مطبوعات آلمان، هنگام انتشار موضوعاتی در رابطه با اسلام، پناهندگی یا مهاجرت، به کار می‌رود؟
هنگامی که از این تصویر به درستی استفاده نشود، خطرات آن چیست؟ و چگونه استفاده بیش از حد آن در کنار موضوع مهاجرت، باعث ایجاد این ارتباط ضمنی می‌شود که همه آنها مسلمان هستند؟
تصویر نمادین!
تصاویر به عنوان عاملی برای جذب مخاطبان به کار می‌روند و از آنها برای درک بهتر متن استفاده می‌شود. گاهی اوقات، این تصاویر خوانندگان را برای کلیک روی لینک و خواندن متن ترغیب می‌کند. با این حال، همیشه نمی‌توان همه موضوعات سیاسی، اجتماعی یا اقتصادی را مستقیماً در یک عکس خلاصه کرد. بنابراین، تیم‌های تحریریه مطبوعات از تصاویری به عنوان نماد استفاده می‌کنند. استفاده از این تصاویر نمادین، زمانی که به درستی به کار گرفته نشوند، اغلب منجر به ساده‌سازی یا کلی‌گویی‌های نادرست می‌شود. همچنین تکرار همان ترکیب بصری می‌تواند مشکل‌ساز باشد.
داستان تصویر زن محجبه
در سپتامبر ۲۰۱۶، برلین میزبان دهمین کنفرانس اسلام آلمان با عنوان «Deutsche Islam Konferenz» بود. این کنفرانس، تریبونی برای گفتگو میان انجمن‌های اسلامی با دولت فدرال، ایالت‌ها و مقامات محلی است. خبرگزاری آلمان (DPA) خبری در مورد این کنفرانس با تصویری از پشت یک زن محجبه منتشر کرد. در این تصویر زنی محجبه از پشت به سمت دروازه معروف برلین نگاه می‌کرد. آن تصویر نمادین در طول سال‌ها به نمادی تبدیل شد که به طور اغراق‌آمیزی در اخبار و موضوعات مرتبط با اسلام، و نه تنها اسلام بلکه همچنین با موضوعات پناهندگی و مهاجرت، به کار می‌رود! در حالی که بسیاری از پناهندگان و مهاجران مسلمان نیستند و بنابراین استفاده از آن تصویر با محتوای موضوعاتی که در کنار آن منتشر می‌شود، همخوانی ندارد. همچنین این تصویر به شکل‌گیری تصویری نادرست در بین خوانندگان آلمانی دامن می‌زند.
Symbolbild
تقلیل اسلام به تصویر زن محجبه!
تصویری که از آن زن ایستاده مقابل دروازه منتشر شد، تنها تصویر یک زن محجبه در مطبوعات آلمان نبود. اما تکرار این ترکیب بصری، معمولا موضوعات مرتبط با اسلام را همراهی می‌کند. اغلب، روزنامه‌ها و وب‌سایت‌های آلمانی از تصاویر زنان محجبه‌ای استفاده می‌کنند که از پشت نمایان می‌شوند. این در حالی است که اکثر زنان مسلمان در آلمان حجاب به سر نمی‌کنند. بنابراین، این تصویر نماینده همه آنها نیست. همچنین نمی‌تواند نماینده تمام مسلمانان ساکن در آلمان باشد.
استفاده بیش از حد از تصاویر نمادینی که چهره افراد را نشان نمی‌دهند، مانعی برای خواننده ایجاد می‌کند و او احساس همدردی با این افراد نمی‌کند. همچنین این تصاویر القا می‌کنند که این افراد «داخل عکس‌ها» گروه‌های غریبه‌ای هستند که به جامعه تعلق ندارند! شما نمی‌توانید حالت چهره آنها را ببینید، چه شاد باشند چه غمگین.
در حال حاضر، آلمان تقریباً ۸۴.۶ میلیون نفر جمعیت دارد که تعداد مسلمانان حدود ۵.۵ میلیون نفر است. اسلام با ۶.۵ درصد از جمعیت، دومین دین بزرگ آلمان به شمار می‌رود. انتظار می‌رود تعداد آنها تا سال ۲۰۵۰ به ۱۰ درصد برسد. هندوها و بودایی‌ها هر کدام تقریباً ۱ درصد از جمعیت را تشکیل می‌دهند، در حالی که یهودیان نیم درصد از جمعیت را شامل می‌شوند.
آیا اسلام به آلمان تعلق دارد؟
عبارت «اسلام به آلمان تعلق دارد» برای اولین بار در سال ۲۰۰۶ مطرح شد، زمانی که ولفگانگ شایبله، وزیر وقت کشور آلمان، در افتتاحیه اولین دوره کنفرانس اسلام آلمان، این جمله را بیان کرد. شایبله گفت: «اسلام بخشی از آلمان و اروپا است.»
کریستیان وولف، رئیس جمهور وقت آلمان نیز در سخنرانی خود به مناسبت روز وحدت در سال ۲۰۱۰ این موضوع را دنبال کرد و گفت: «مسیحیت بدون شک به آلمان تعلق دارد. یهودیت بدون شک به آلمان تعلق دارد. این تاریخ مسیحی-یهودی ماست. اما حالا اسلام هم به آلمان تعلق دارد.»
بحث در مورد صحت این گفته همچنان ادامه دارد. آیا این جمله فقط برای مصرف سیاسی به کار می‌رود، یا در عمل هم اجرا می‌شود؟ آیا خود مسلمانان فایده‌ای از آن احساس می‌کنند؟
هنگامی که مقالات به طور کلی به موضوعات ادغام و مهاجرت می‌پردازند و از تصویر زنی با حجاب استفاده می‌کنند، تنها به افراد با اصالت مسلمان اشاره می‌کنند که فرض می‌شود از کشورهای عربی، ترکیه و افغانستان می‌آیند. اما مهم‌ترین کشورهای مبدأ مهاجران به آلمان، لهستان، اروپای شرقی، ایتالیا و یونان، علاوه بر ترکیه و سوریه هستند. این پیوند تصویری بین مهاجرت و حجاب، در خواننده این احساس را ایجاد می‌کند که خارجی‌ها همیشه به دین اسلام تعلق دارند و بنابراین، به طور خودکار، مسلمانان خارجی هستند! بنابراین، زمانی که مقالات در مورد مشکلات ادغام، به طور مکرر از تصاویر زنان محجبه استفاده می‌کنند، باعث می‌شود مسلمانی که سال‌ها در آلمان زندگی کرده‌اند یا در آنجا متولد شده‌اند، به سختی به عنوان بخشی از این کشور در نظر گرفته شوند!
نویسنده ایمان هلال
ترجمه جلال حسینی
