عید فطر به عنوان یکی از مهمترین رویدادهای مذهبی و فرهنگی در جوامع مسلمان، همواره با شادی و خوشحالی، دیدار دوستان و دورهمیهای خانوادگی جشن گرفته میشود. اما زندگی در کشورهای مانند آلمان، باعث شده تا این رویداد مهم به شکلی متفاوت اما همچنان پر از احساسات و ارزشهای عمیق، جشن گرفته شود.
در این نوشته، به بررسی نحوه تجلیل از عید فطر در آلمان با توجه به نظرات خوانندگان رسانه امل میپردازیم.
سید فاضل یکی از دنبالکنندگان صفحه فیسبوک امل هامبورگ نوشته، هشت سال است که عید را دور از خانه و خانواده در غربت سپری میکند. او نوشته که در آلمان نمیتواند عید را آن طوری که در وطن تجلیل میکرد جشن بگیرد زیرا در این روز نیز مشغول کار است.
انور یوسفی با اشاره به دشواریها و چالشهای مرتبط با زندگی در مهاجرت نوشته، که سه سال است عید را در «غربت» سپری میکند.
ذکر الله نظری دنبال کننده دیگر امل نوشته: «سال پار ما عید را بدون فرزندان و فرزندان بدون ما تجلیل کردند. اما امسال متفاوتتر از سال قبل همه در کنار هم در یکی از شهرهای آلمان [عید را] سپری میکنیم.»
ارج گذاری به سنتها و فرهنگها
با وجود همه تفاوتها، چالشهای ناشی از تفاوت فرهنگی و زمانبر بودن روند ادغام افراد به جامعه جدید، برخی از سنتها و فرهنگهای مهاجران در آلمان ارج گذاشته میشوند. یکی از این سنتها، برگزاری نماز عید به طور دستهجمعی است که به عنوان مهمترین مراسم مذهبی و فرهنگی در میان جوامع مسلمانان در آلمان حفظ شده است. این مراسم، فراتر از ابعاد مذهبی، فرصتی برای تقویت اتحاد و همبستگی در میان جامعههای مسلمانان در آلمان به شمار میآید.
Foto: Eman Helal
بسیاری از خوانندگان امل نوشتهاند که در روز اول عید همراه با خانواده و دوستانشان به مساجد میروند و در این مراسم معنوی شرکت میکنند.
خورشید تابان، یکی از دنبال کنندههای امل هامبورگ، ضمن مبارکباد عید فطر به همه دوستان و همزبانان گفته است: «عید سعید فطر بزرگترین عید ماست، در این روز همه به مسجد میرویم، نماز عید میخوانیم و بعد خانوادهها برای عید مبارکی به خانههای همدیگر میروند.»
این نشان میدهد که با وجود تغییر مکان و فضای اجتماعی، برخی از خانوادههای مهاجر هنوز سنت و فرهنگ دیرینه عید گردی را حفظ کردهاند.
تغییر نگرش در تجلیل از جشن عید
با این وجود، دیدگاههای شماری از دنبال کنندگان نشان میدهد که با پیشرفت زندگی و فراگیر شدن فرهنگهای غربی در میان جوامع مهاجر، توجه به تجلیل از عید مذهبی مسلمانان در آلمان نسبت به آنچه در گذشته بود کمتر شدهاست. چالشهای جدید و تغییر در الگوهای زندگی، باعث شده تا این رویداد مهم مذهبی و فرهنگی کمرنگتر از گذشته جشن گرفته شود.
طاهره صافی، یکی از دنبالکنندههای امل با اشاره به این موارد نوشته: «متاسفانه آهسته آهسته رسم و رواج و عنعنات ما به فراموشی سپرده میشود و ما هم ناگزیر خود را با رسم و رواج و عنعنات کشور میزبان سازگار بسازیم.»
طاهره صافی که همراه با خانوادهاش از سی سال به این سو در آلمان زندگی میکند نوشته، که سالهای اول مهاجرت، کم و بیش رسم و رواجها و عنعنات افغانی خود را بجا میآوردند، اما در سالهای واپسین به دلیل اینکه کودکان و جوانها مصروف آموزش و کار هستند، جشنهای مانند عید را آن طوریکه شاید و باید تجلیل نمیکنند.
او اما در مورد رسوم و عنعنات روزهای عید نوشته، که مردم افغانستان برای تجلیل از عیدها همیشه آمادگی ویژه میگیرند و سه روز سرگرم جشن و شادمانی و خوشی هستند. به گفته طاهره، در این روز خورد و بزرگ لباس نو بر تن میکنند، سفرهای عیدی پهن میکنند و با قرار دادن میوههای خشک و تازه و انواع کلوچه و شیرینی از مهمانان پذیرایی میکنند. دید و بازدیدها بهویژه ادای احترام به بزرگان جز جداییناپذیر این جشن است.
عباس نظری همچنان نوشته: «متاسفانه اینجا خبری از عید نیست.» و عبدالغفار احمدی نوشته: «اگر چه عید را تجلیل میکنیم ولی متاسفانه مزه وطن را ندارد.»
عید واقعی…
و اما عنایتالله حبیب یکی دیگر از دنبال کنندگان امل هامبورگ، عید را از دیدگاه خود توصیف کرده و از دیگران نیز خواسته است تا در زمینه مفهوم واقعی عید کلماتی اضافه کنند. آقای حبیب با اشاره به وضعیت بد زندگی مردم در کشورهای مانند ایران و افغانستان، عید را اینگونه تعریف کردهاست: «عید واقعی وقتیست که حال دل مردم خوب باشد، مردم آرامش و رفاه داشته باشند، گرانی و تورم کمر مردم را نشکند، ظلم و ستم و زن ستیزی وجود نداشته باشد، همه یک سقف کوچک بالای سرشان باشند، برای یک لقمه نان تا کمر در سطل زباله خم نشوند، یک زندگی معمولی راحت داشته باشند و در کشوری زندگی کنند که نظام مردمی، شایسته سالار وقانونمند داشته باشد.»
با همه اینها، به نظر میرسد که عیدهای مذهبی مسلمانان در آلمان، به رغم چالشها و تغییراتی که ایجاد شده است، هنوز نقش اساسی در حفظ ارتباط افراد با ارزشهای مذهبی و فرهنگیشان دارد و مراسم نماز عید به عنوان نمادی از وحدت و همبستگی میان جامعه مسلمانان در این کشور تلقی میشود.
Fotos: Eman Helal
