کانون «زن و خانواده» در سال ۲۰۰۵ با شعار ادغام زنان در جامعه جدید و دادخواهی برای عدالت، در شهر هامبورگ افتتاح شد. ایدۀ ایجاد این انجمن ابتدا از سوی ماری حلیم یکتن از فعالان حقوق زن در آلمان، مطرح شد و سپس این طرح با حمایت و همکاری شماری از خانم‌های افغان و علاقه‌مندان کار در زمینه‌های زنان و خانواده توسعه یافته و در نهایت در سال ۲۰۱۰ به عنوان یک نهاد رسمی در آلمان ثبت گردید.
ماری حلیم، مسئول «کانون زن و خانواده»
خانم حلیم در مورد ایجاد این مرکز می‌گوید: « پس از مهاجرت به آلمان تصمیم گرفتم نهادی را ایجاد کنم که زنان در شرایط بیگانۀ مهاجرت با جمع شدن زیر یک سقف و تعمیم تجارب با همدیگر، بتوانند ذره‌ای از درد و رنج و تاثیرات ناشی از آن را که گاهی حتی منجر به انزوا و مشکلات روحی و روانی می‌شود، کاهش دهند.»
«کانون زن و خانواده» یک انجمن بین المللی نیست بلکه فعالیت‌های آن تنها در شهر هامبورگ خلاصه می‌شود، اما این نهاد عضویت همایش اروپایی اتحادیه زنان افغان را دارد. این همایش از ۵۲ سازمان تشکیل شده و در همه کشورهای اروپایی به نام‌های مختلف در زمینه حمایت و همکاری با زنان فعالیت دارند.
تلاش برای معرفی فرهنگ مردم افغانستان به جامعه میزبان
این نهاد با هدف همکاری با زنان و خانواده‌های افغان مقیم آلمان، سهم‌گیری فعال آنها در زمینه‌های ادغام در جامعه جدید و تطابق در عرصه‌های مختلف زندگی در جامعه جدید ایجاد شد. حمایت و پشتیبانی از زنان پناه‌جوی افغان در آلمان و بحث توسعه و معرفی فرهنگ مردم افغانستان به جامعه میزبان در اولویت کاری این نهاد قرار دارد. خانم ماری حلیم در این مورد می‌گوید: «همکاری با زنان پناه‌جوی افغان در آلمان از برنامه‌های اساسی این نهاد است. به ویژه کسانی که به تازه‌گی به هامبورگ آمده‌اند و نیاز به همکاری دارند ما همیشه در خدمت شان هستیم.» به باور خانم حلیم، به ویژه کودکانی که در آلمان تولد و بزرگ می‌شوند اکثراً با فرهنگ و عنعنات مردم افغانستان آشنایی ندارند. اعضای این انجمن با برگزاری برنامه‌های مختلف فرهنگی توانسته‌اند در این زمینه نیز با خانواده‌ها همکاری کنند.
آموزش و مشاوره برای زنان
بیشترین بخش فعالیت‌های این نهاد، همکاری با زنان پناه‌جو به ویژه تازه‌واردها می‌باشد. این انجمن با برگزاری دوره‌های آموشی شنا و دوچه‌رانی برای بانوان، راه اندازی برنامه‌های آموزشی در زمینه مسائل بهداشتی، صحت روانی و روانشناسی خانوادگی و ارائه خدمات رایگان مشاوره در عرصه‌های اجتماعی و خانوادگی، فرصت‌های مناسبی را برای زنان ایجاد کرده است. همچنان این انجمن به همکاری وزارت صحت هامبورگ، هر چهارشنبه در خانه شهروندان (Bürgerhaus) منطقه اوسدورف (Osdorf) شهر هامبورگ، برنامه «صبحانه صحی» برای زنان ترتیب می‌دهد که در آن همکاران وزارت صحت هامبورگ با معرفی غذاها به ویژه صبحانه صحی، در زمینه انتخاب خوراکی‌های سالم به خانم‌ها و کسانی که بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و فشار خون و.. دارند کمک می‌کنند. برعلاوه تدویر روزهای ملی و بین‌المللی مانند روز زن و روز مادر و بزرگداشت از مناسبت‌های مهم تاریخی مانند روز استقلال و جشن سال نو نیز در فهرست برنامه‌ها و فعالیت‌های این نهاد دیده می‌شود.
همراهی پناهجویان در ادارات دولتی و قرار ملاقات‌ها
از مدت سه سال به این سو مقام‌های منطقه آلتونا، با راه اندازی یک دوره آموزشی چهار و نیم ماهه در زمینه آشنایی با قوانین و مقررات آلمان به ویژه قوانین مخصوص پناهجویان، تلاش می‌کنند تا علاقه‌مندان و افراد داوطلب را در زمینۀ همکاری با پناهجویان آموزش دهند. از طریق این دوره آموزشی که دو بار در هر سال برگزار می‌شود، پناهجویان و پناهندگان می‌توانند در عرصه‌های مختلف زندگی، همکاری و راهنمایی‌های لازم را دریافت کنند. خانم حلیم در این زمینه می‌گوید: «پناهجویان از راه اندازی این برنامه واقعاً راضی هستند و در زمینه‌های مختلف مورد حمایت افراد آموزش دیده قرار گرفته‌اند. بیشترین همکاری در این زمینه از سوی نهاد ما صورت گرفته زیرا اعضای ما به صورت داوطلب در برنامه‌های آموزشی اشتراک کرده و با فراگرفتن دانش و مهارت‌های لازم برای پیشبرد کارهای مهاجران افغان در آلمان تلاش کرده‌اند.» به گفته این خانم افغان، اعضای کانون زن و خانواده، پس از سپری کردن این دوره آموزشی، زنان پناهنده را در مراجعه به پزشک همراهی می‌کنند، با والدین که در صحبت کردن به زبان آلمانی مشکل دارند یکجا در قرار ملاقات‌های مکتب فرزندانشان می‌روند و هنگام مراجعه به دفاتر و ادارات دولتی و منطقه‌ای نیز آنها را همکاری و همراهی می‌کنند.
برخورد اعضای «کانون زن و خانواده» با مشکلات زنان پناه‌جو
حل مشکلات و مسائل خانوادگی یکی از برجسته‌ترین فعالیت‌های این انجمن است. به گفته ماری حلیم، بیشتر خانم‌ها که با داشتن مشکلات خانوادگی به این نهاد مراجعه می‌کنند، در نخست با ارائه مشاوره از سوی اعضای این انجمن و دریافت راه حل مناسب برای مشکلات آنها تلاش می‌شود اما گاهی حل مشکلات زنان پناه‌جو نیاز به همکاری نهادهای دیگر دارد که در این صورت با رهنمایی به ادارات و مراجع مربوط سرانجام برای حل مشکلات آنها تلاش می‌شود. ماری حلیم در این مورد می‌گوید: «حل مسائل طلاق در میان زوج‌های افغان، یکی از موضوعاتی است که در جریان سال‌های اخیر ذهن ما را به خود مشغول ساخته است. شماری از زنان پس از رسیدن به آلمان بی خبر از مشکلات و راهی دشواری که پس از جدا شدن به پیش دارند، تصمیم می‌گیرند به زندگی مشترک خود پایان دهند. که در بیشترین موارد شرایط زندگی برای بسیاری از آنها غیر قابل تحمل شده و برای دریافت مشاوره به ما مراجعه می‌کنند. ما در بیشتر موارد تلاش می‌کنیم تا آنها را برای ادامه زندگی در کنار فرزندان و همسرشان متقاعد بسازیم. اما اگر واقعاً دچار مشکلات شدید خانوادگی باشند چاره‌ای جز همراهی و راهنمایی به مراجع رسمی مرتبط نداریم.»
مشکل دیگری که بیشتر زنان افغان برای حل آن به کانون زن و خانواده مراجعه می‌کنند مشکلات خانوادگی به ویژه تاثیرات دو فرهنگ بالای فرزندان شان است. زیرا به باور خانم حلیم، جوانان با مواجه شدن با دو فرهنگ که یکی آزادی و حقوق زیادی برای آنها قایل شده و دیگری خطوط قرمزی برای آزادی‌ها کشیده شده، یکی آن را انتخاب می‌کنند که آن هم فرهنگ کشور دومی (آلمان) است. و در این میان بیشتر خانواده‌ها با مخالفت و وارد کردن فشار به این جوانان و نوجوانان، روند زندگی خانوادگی را مختل و با مشکلات مواجه می‌سازند.
برعلاوه، کاریابی، دریافت سرپناه و یاد گرفتن زبان نیز از مشکلاتی است که زنان با برخورد به آن سراغ «کانون زن و خانواده» را می‌گیرند و اعضای این انجمن با حوصله‌مندی، ارائه مشاوره و همراهی آنها، در زمینه حل این مسائل تلاش می‌کنند.
انجمن زن و خانواده به منظور رسیدگی به این مشکلات و بیرون کردن زنان از انزوا، روزهای دوشنبه هر هفته نشستی را با حضور اعضای این انجمن، زنان علاقه‌مند و کسانی که دچار مشکلات هستند در سالن شهروندان منطقه اوسدورف (Osdorf) برگزار می‌کنند. به گفته خانم حلیم در این همایش‌ها بیشتر اوقات تا حدود ۶۰ خانم از مناطق مختلف هامبورگ اشتراک می‌کنند و در کنار گفتگوها و تبدیل تجارب با همدیگر، به کمک اعضای این انجمن، برای حل مشکلات خود نیز راه حل مناسب و رهنمایی‌های لازم را دریافت می‌کنند. همچنان دوشنبه آخر هر ماه، با راه‌اندازی برنامه‌های مختلف موسیقی، تفریحی و سرگرمی تلاش می‌کنند خانم‌ها را خوشحال بسازند و اندکی از رنج و غم آنها بکاهند. ترتیب سفرهای تفریحی برای زنان در داخل آلمان نیز جز برنامه‌های این نهاد است.
گروه کاری و حمایت کننده‌ها
وجود گروه متحد کاری باعث شده تا این نهاد در حل مشکلات مربوط به پناهجویان به ویژه زنان موفق شوند. «کانون زن و خانواده» در حال حاضر ۶۰ عضو دارد اما در محفل‌ها و گردهمآیی‌های آن بیشتر از ۴۰۰ نفر اشتراک می‌کنند.
به گفته مسئولان این نهاد، هر خانم افغان که به سن ۱۸ سالگی رسیده باشد و اساس‌نامه آنها را قبول و در راه تحقق آن تلاش کند می‌تواند عضویت این نهاد را بدست آورد. اما پرداخت دو یورو حق عضویت به صورت ماهانه الزامی است.
شماری از برنامه‌های که با هماهنگی این نهاد، به همکاری خانه شهروندان منطقه اولسدورف، کلیسای شمال آلمان و گاهی هم از طریق هزینه‌های جمع آوری شده از حق عضویت راه اندازی می‌شود. این نهاد با وجود انجام کارهای بزرگ در زمینه خدمت به زنان پناه‌جو، به صورت رسمی بودجه مشخصی در دست ندارد و تا کنون هیچ ارگانی حاضر نشده تا مسئولیت فراهم کردن هزینه‌های این انجمن را به عهده بگیرد. خانم حلیم می‌گوید: «برنامه‌های زیادی روی دست داریم اما از اینکه دست ما خالی است و بنیه مالی بسیار ضعیف داریم متاسفانه بیشتر پلان‌های ما عملی نمی‌شود.»
خانم حلیم ۶۴ سال سن دارد و از ۱۴ سالگی، زمانی که در کابل زندگی می‌کرد در عرصۀ حمایت از زنان کار می‌کرد. حلیم در سن نوجوانی متصدی صفحه‌ی ویژه زنان در یکی از هفته‌‌نامه‌های کابل بود و پیوسته در مورد رنج‌ها و مشکلات زنان می‌نوشت.
خانم حلیم که از ۲۲ سال به این‌سو در آلمان زندگی می‌کند، از زمان تاسیس تاکنون رهبری «کانون زن و خانواده» را در شهر هامبورگ به عهده دارد. این خانم افغان قبل از مهاجرت به آلمان نیز در بخش‌های تعلیم و تربیه/آموزش و پرورش برای زنان در افغانستان ایفای وظیفه کرده و در هفت سال اخیر قبل از مهاجرت معاون «میرمنو تولنه» در شهر کابل بود.
Foto: Privat
