رشد و نمو کودکان در فضایی سالم و آرام از عوامل شکل‌گیری افرادی سالم است که قادر به بهره‌گیری از توانمندی‌های خویش در اجتماع هستند. هر چند گاهی خانواده‌ها در پرورش فرزندانشان با دشواری‌هایی مواجه‌اند که به تنهایی قادر به حل و فصل آنها نیستند. در چنین شرایطی است که مددکاران اجتماعی می‌توانند به یاری آنها بشتابند. آنها افرادی هستند که چندین قدم به فضای خصوصی اشخاص و خانواده‌ها نزدیک شده و قدم به قدم و با صبر و حوصله آنها را در حل مشکلات اجتماعی و روحی همراهی می‌کنند.
خانواده‌هایی که مسیر سخت مهاجرت و پناهندگی را پشت سرگذاشته‌اند, به طور طبیعی با چالش‌های بیشتری در ارتباط با پرورش فرزندانشان مواجه می‌شوند و این نه امری غیرعادی و نه موجب شرمساری است. آنچه در این میان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است نحوه برخورد ما با مشکلات است. خوشبختانه در کشور آلمان به دلیل وجود برخی زیرساخت‌های اجتماعی, اورژانسی اجتماعی مانند سازمان جوانان (Jugendamt) وجود دارد که مسئول فراهم آوردن مددکاران اجتماعی برای خانواده‌هایی است که به یاری نیازمندند.
برای آشنا شدن بیشتر با نحوه کار این سازمان, با یکی مددکاران اجتماعی فارسی زبان که با کودکانی از پیش زمینه‌های مختلف از جمله مهاجر و غیرمهاجر کار کرده است به گفت و گو نشستیم.
– کودکان چگونه در برنامه مددکاری اجتماعی قرار می‌گیرند؟
“قرار گرفتن در پروسه مددکاری اجتماعی از طریق سازمان جوانان در دو حالت اتفاق می‌افتد. یا این که خانواده‌ها و افراد خودشان به صورت داوطلبانه به این سازمان مراجعه کرده و درخواست کمک‌رسانی می‌کنند، و یا به دلیل گزارش‌هایی که از طرف نزدیکان, همسایه و یا مدرسه کودک انجام شده است, خود سازمان با خانواده‌ها تماس گرفته و یا به منزل آنها مراجعه می‌کند.”
– آیا این تماس می‌تواند برای خانواده‌ها مشکل‌ساز باشد و یا باعث نگرانی آنها شود؟
” به هیچ عنوان. متاسفانه یکی از موانع بزرگ در راه کمک‌رسانی به کودکان ترس خانواده‌ها از این سازمان است. در حالی که وظیفه این سازمان ارائه خدمتی اجتماعی است که ماهیتش کمک به خانواده‌ها و کودکان است. این شایعه وجود دارد که این سازمان کودکان را از پدر و مادرشان جدا می‌کند. اما این حقیقت ندارد. این اتفاقی است که تنها در موارد بسیار نادری ممکن است رخ دهد. شرایط نادری همچون مشاهده ضرب و جرح بر بدن کودک, اعتیاد والدین و یا شرایط بحرانی بهداشت در خانه ممکن است موجب تصمیم فوری مسئولین سازمان به جدا کردن کودک از خانواده و سپس آغاز روند مددکاری با والدین آنها شود. هرچند من شخصاً در طول چندین سال تجربه کاری خود با چنین موردی مواجه نشده‌ام.”
- آیا امکان دارد کمی بیشتر در مورد نحوه مراجعه به این سازمان توضیح دهید؟ –
” هر گاه خانواده‌ها با مسائلی در تربیت کودکانشان برخوردند می‌توانند در اینترنت آدرس شعبه این سازمان در محله خودشان را بیابند. پس از مراجعه حضوری و تکمیل فرم‌ها پس از چند هفته با آنها تماس گرفته شده و یک مددکار به همراه یک برنامه مددکاری به آنها اختصاص داده می‌شود. این برنامه بر اساس اولویت‌ها و نیازهای کودکان طراحی شده و اجرای آن ممکن است از 6 ماه تا 3 سال طول بکشد. در موارد نادری که درخواست آنها رد شود, امکان اعتراض به تصمیم وجود دارد.”
– آیا امکان دارد چند مثال از فعالیت‌هایی که مددکاران در روند مددکاری انجام می‌دهند بزنید؟
“به عنوان مثال کمک به بهبود ارتباط با مدرسه, برگزاری جلسات با مدیر و معلم و در میان گذاشتن مشکلات, در صورت لزوم معرفی کودکان به مراکز روان‌درمانی برای معاینه روحی و سلامتی, توضیح مسائل تربیتی به پدر و مادر, تشویق دوجانبه, کمک به افزایش اعتماد به نفس و روحیه مثبت و بسیاری دیگر…”
– حضور مددکارانی که قادر به صحبت به زبان مادری با مهاجرین وپناهندگان هستند به نظر مزیت بزرگی می‌آید. این طور نیست؟
” بله همین طور است. نه تنها زبان مشترک، بلکه از سرگذراندن شرایط نسبتاً مشابه باعث ارتباط بهتر مددکار و مددجو می‌شود. آشنایی با بستر فرهنگی و آگاهی از مسائلی که افراد پشت سر گذاشته‌اند باعث درک بهتر نیازهای آنان از سوی مددکار می‌شود. لازم به توجه است که هیچ فردی نمی‌تواند یک تنه با مشکلات مواجه شود. همه ما در طول زندگی به پشتیبانی روحی, عاطفی و خردمندانه دیگران نیازمندیم. عبور از مسیر دشوار مهاجرت, جاافتادن در جامعه جدید, یادگیری زبان, پیدا کردن خانه و کار تنها سرفصل برخی از مسائلی است که ممکن است مادران و پدران مهاجر را از لحاظ روحی آسیب‌پذیر و حل مسائل کودکان و نوجوانان به تنهایی را برایشان دشوار کند. خوشبختانه حضور مددکارانی در سازمان جوانان که به زبان‌هایی مانند فارسی, دری و عربی مسلط هستند و خود تجربه مهاجرت و پناهندگی را دارند, امکان خوبی برای خانواده‌های مهاجر است که می‌توانند در صورت نیاز از آن بهره بگیرند.”
متن: سمن پورعیسی
Photo: Lars Hansen / Hamburger Abendblatt
