تقریباً هیچ چیز بدون چین ممکن نیست. تقریباً تمام عناصر مورد استفاده در خودروهای برقی ساخت آلمان از جمهوری خلق چین می‌آیند. اکنون خطر اختلال در زنجیره‌ی تأمین وجود دارد. آنچه بسیاری نمی‌دانند این است که در یک خودروی معمولی ممکن است تا ۱۰۰ آهن‌ربا به کار رفته باشد – در حالی که در یک خودروی برقی مدرن، این تعداد ممکن است بیش از دو برابر باشد. این آهن‌رباها در موتورهای الکتریکی گوناگونی به کار می‌روند: برای بالابر پنجره‌ها، تنظیم صندلی، تهویه، برف‌پاک‌کن‌ها و غیره. در این آهن‌رباها نیز عناصر نادر خاکی نهفته‌اند – عناصری که تقریباً به طور کامل از چین تأمین می‌شوند.
اما از ۴ آوریل ۲۰۲۵، پکن صادرات عناصر نادر خاکی سنگین را محدود کرده است – تصمیمی که پیامدهای محسوسی برای صنعت اروپا به همراه داشته است. اتحادیه صنایع خودروسازی آلمان (VDA) هشدار می‌دهد که ممکن است اختلالات گسترده‌ای در تولید رخ دهد.
این وضعیت وابستگی شدید اروپا به چین در حوزه مواد اولیه حیاتی را دوباره برجسته کرده است – وابستگی‌ای که حالا به تهدیدی واقعی برای زنجیره‌های تأمین صنعتی بدل شده است.
چرا وضعیت بسیار جدی است
عناصر نادر خاکی برای تحرک الکتریکی اهمیت اساسی دارند. این عناصر برای آهن‌رباهای دائمی در موتورهای الکتریکی، توربین‌های بادی یا فناوری نظامی ضروری هستند. مشکل اینجاست که صنعت اروپا به شدت به چین وابسته است.بر اساس داده‌های مؤسسه فرانهوفر برای چرخه مواد و راهبرد منابع IWKS، چین ۶۰ درصد از بازار استخراج عناصر نادر خاکی را در اختیار دارد. در زمینه فرآوری این عناصر، سهم چین حتی حدود ۹۰ درصد است.
مقررات جدید صادراتی چین باعث کمبود عرضه شده است
از ماه آپریل مقررات جدیدی از سوی دولت چین برای صادرات هفت عنصر نادر خاکی به اجرا درآمده است. کسانی که می‌خواهند این مواد را صادر کنند اکنون باید مجوزهای پیچیده‌ای دریافت کرده و اطلاعات حساس طراحی را فاش کنند. تاکنون تنها بخش کوچکی از این درخواست‌ها تأیید شده است. نتیجه این وضعیت کمبود عرضه افزایش قیمت‌ها و خالی شدن انبارهاست. راه‌حل سریع در دسترس نیست. راه‌اندازی معادن جدید اغلب بیش از یک دهه زمان می‌برد و تأسیسات صنعتی برای فرآوری این مواد در خارج از چین تقریباً وجود ندارد.
شرکت‌ها در حال بررسی جایگزین‌ها هستند
مرسدس بنز تلاش می‌کند مصرف عناصر نادر خاکی را کاهش داده و زنجیره‌های تأمین جایگزین را بررسی کند. این شرکت تاکنون با محدودیت مستقیم در تولید مواجه نشده است. بوش نیز مانند مرسدس بنز از طریق تأمین‌کنندگان خود تحت تأثیر قرار گرفته و وضعیت را با همکاری نزدیک با شرکای خود زیر نظر دارد.
تأمین‌کننده قطعات خودرو ZF هم‌اکنون با کمبودهایی در میان تأمین‌کنندگان خود مواجه شده است. این شرکت نیز مواد خام را عمدتاً مستقیماً تهیه نمی‌کند، اما به قطعاتی نیاز دارد که در فرآیند تولید آن‌ها از عناصر نادر خاکی استفاده می‌شود. شرکت فریدریش‌هافنر (ZF) نخستین تأثیرات این وضعیت را در میان تأمین‌کنندگان خود مشاهده کرده است. یکی از سخنگویان ZF توضیح می‌دهد: «ما به‌عنوان یک تأمین‌کننده ممکن است به‌صورت غیرمستقیم نیز از کمبود عناصر نادر خاکی آسیب ببینیم.»
راه‌هایی برای رهایی از وابستگی
اتحادیه اروپا قصد دارد با «قانون مواد خام حیاتی» (Critical Raw Materials Act) مقابله کند: تا سال ۲۰۳۰، دست‌کم ۱۰ درصد از مواد خام مورد نیاز باید در اتحادیه اروپا استخراج، ۴۰ درصد فرآوری و ۲۵ درصد بازیافت شوند. وابستگی به یک کشور نباید بیش از ۶۵ درصد باشد.اما برای موفقیت این تحول، به شتاب بیشتری نیاز است – از جمله در زمینه صدور مجوز برای پروژه‌های استخراج یا بهره‌برداری. چرا که بدون جایگزینی برای چین، آینده صنعت آلمان با هر تنش سیاسی دوباره در معرض خطر قرار می‌گیرد.
منبع: zdf
Foto:/epd
