در قلب محله آلتونا در شهر هامبورگ، ساختمانی ساده اما پررفت‌وآمد، پناهگاه روزانه زنانی‌ست که در مسیر ساختن آینده‌ای تازه گام برمی‌دارند. نام این مرکز FLAKS است، مخفف (Frauen, Lernen, Arbeit, Kontakt und Service)؛ یعنی «زنان، آموزش، کار، ارتباط و خدمات». جایی که نه‌تنها آموزش ارائه می‌شود، بلکه زنان در محیطی امن و دوستانه، فرصت ساختن دوباره خود را می‌یابند.
پناهگاهی امن برای ساختن آینده‌ای مستقل
مرکز FLAKS، نهادی آموزشی و حمایتی برای زنان، به‌ویژه مهاجران و مادرانی با شرایط دشوار است که خدمات خود را در چهار حوزه آموزش، ارتباط و تبادل فرهنگی، مشاوره و پشتیبانی اجتماعی ارائه می‌دهد. آن-کاترین آمون (Ann-Katrin Amon)، هماهنگ‌کننده بخش آموزش خانواده و اشتغال، می‌گوید: «هدف ما فقط آموزش نیست، بلکه همراهی زنان در مسیر توانمندسازی و ساختن آینده‌ای مستقل در آلمان است.» او تاکید می‌کند که تمرکز FLAKS بر حمایت از زنانی‌ست که در آغاز زندگی تازه‌ای قرار دارند و نیازمند فضایی قابل‌دسترس، بدون موانع و با حمایت واقعی هستند.
آمون می‌افزاید: «دسترسی به همه پیشنهادات ما آسان است. سعی داریم هیچ مانعی برای ورود زنان ایجاد نکنیم. در ساعات کاری همیشه باز هستیم و یک میز پذیرش دائمی داریم که پاسخگوی سوالات اولیه است.»
FLAKS از روش‌های مختلف برای ارتباط با مخاطبان خود استفاده می‌کند. آمون با اشاره به این موضوع می‌گوید: «ما از طریق وب‌سایت، حساب اینستاگرام و کانال واتساپ اطلاعات به‌روز را در اختیار زنان قرار می‌دهیم. بسیاری از زنان از طریق تبلیغات دهان‌به‌دهان و معرفی از سوی نهادهای دیگر به اینجا می‌آیند.»
او در ادامه به زنانی اشاره می‌کند که با کمک این مرکز زندگی‌شان تغییر کرده است. می‌گوید: «یک مثال عالی از تاثیر این دوره‌ها، زنان شرکت‌کننده در دوره ESA است. این زنان که مادرانی با شرایط دشوار هستند، پس از گذشت یک سال و نیم در این دوره، علاوه بر دریافت مدرک تحصیلی، از تمام خدمات مشاوره‌ای و اجتماعی مرکز استفاده می‌کنند. بسیاری از آن‌ها در این مدت تغییرات بزرگ و مثبتی در زندگی‌شان ایجاد کرده‌اند.» به گفته آمون، در این دوره زنان علاوه بر یادگیری مهارت‌های آموزشی، با تجربیات یکدیگر آشنا شده و خود را در برابر چالش‌های زندگی مستقل‌تر و قوی‌تر احساس می‌کنند.
پروژه‌های توانمندسازی در FLAKS
FLAKS مجموعه‌ای متنوع از پروژه‌ها و دوره‌های آموزشی، شغلی و خانوادگی را برای زنان برگزار می‌کند. مشاوره شغلی WiA – Wege in Arbeit یکی از این برنامه‌هاست که زنان مهاجر بالای ۱۸ سال را برای ورود حرفه‌ای به بازار کار آماده می‌سازد. این پروژه شامل مشاوره فردی و گروهی، کمک به نوشتن رزومه و تمرین مصاحبه شغلی‌ست.
پروژه مهم دیگر، دوره آموزشی ESA است؛ برنامه‌ای ۱۸ ماهه که به زنان کمک می‌کند نخستین مدرک رسمی مدرسه در آلمان (مدرک پایان کلاس نهم) را دریافت کنند. این دوره ویژه مادرانی‌ست که هنوز مدرک رسمی تحصیلی آلمان را نگرفته‌اند و با زمان‌بندی متناسب با مسئولیت‌های خانوادگی آن‌ها برگزار می‌شود.
علاوه بر این، خدماتی چون مشاوره برای مادران، نشست‌های تبادل تجربه به زبان ترکی، دوره آموزش دیجیتال برای استفاده از موبایل و اینترنت، و کلاس‌های تقویت مهارت‌های خواندن و نوشتن نیز در این مرکز برگزار می‌شود. در بیشتر این دوره‌ها، امکان مراقبت از کودکان وجود دارد.
روایت زنانی که آینده می‌سازند
شهناز زمانی، مهاجر افغان و مادر سه فرزند، از سال ۲۰۱۵ در آلمان زندگی می‌کند. او که اکنون در سطح B2 زبان آلمانی درس می‌خواند، یکی از شرکت‌کنندگان کلاس‌های کامپیوتر FLAKS است. شهناز می‌گوید: «از طریق اینترنت با این مرکز آشنا شدم. کارکنان خیلی مهربان‌اند. دوره اول کامپیوتر را تمام کردم و حالا در دوره دوم هستم. چون همه شرکت‌کنندگان زن هستند، حس امنیت و راحتی دارم. به همه خانم‌ها توصیه می‌کنم اینجا بیایند و بیاموزند.»
خانم غلامی، ۴۳ ساله و مادر پنج فرزند، از سال ۲۰۱۶ در آلمان زندگی می‌کند. او زبان آلمانی را تا سطح B2 فراگرفته و اکنون در دوره ESA شرکت کرده است. می‌گوید: «می‌خواهم پس از این دوره، در زمینه پرستاری یا مربی‌گری مهدکودک آموزش ببینم. در کنار آن، داوطلبانه در مؤسسه‌ای به نام Unternehmer ohne Grenzen کار می‌کنم و به زنان پناهجو برای یافتن مسیر درمان، یادگیری زبان یا ثبت‌نام فرزندان‌شان در مدرسه کمک می‌کنم. سه سال و نیم است که این کار را انجام می‌دهم.»
از یادگیری تا اشتغال
FLAKS تنها مکانی برای آموزش نیست، بلکه پلی‌ست برای ورود زنان به بازار کار. نمونه آن اِماراشه اِبرهام (Amarashe Abrham)، زن ۴۰ ساله‌ای اهل اریتره و مادر چهار فرزند است که از سال ۲۰۱۴ در آلمان زندگی می‌کند. او در دوره‌های دوچرخه‌سواری و کامپیوتر مرکز شرکت کرد و حالا از سپتامبر ۲۰۲۴ در آشپزخانه مرکز مشغول کار است. چهار روز در هفته غذا می‌پزد و می‌گوید: «اینجا حس خوبی دارم. هم کار می‌کنم، هم در محیطی امن هستم.»
در کنار او، نورچان گیرگین Nurcan Girgin، زن ۶۵ ساله‌ای از ترکیه که از سال ۱۹۷۴ در آلمان زندگی می‌کند، از سال ۲۰۰۳ در آشپزخانه FLAKS کار می‌کند. او با کیک‌ها و غذاهای خانگی‌اش و برخوردی صمیمانه، چهره‌ای آشنا و محبوب برای بسیاری از مراجعه‌کنندگان است.
جایی برای گفت‌وگو، دوستی و قهوه گرم
فضای FLAKS سرشار از زندگی‌ست. در روزهایی مثل سه‌شنبه و پنج‌شنبه، پس از کلاس‌ها زنان دور میزها جمع می‌شوند و ناهار می‌خورند. خانم غلامی را در همین فضا دیدم؛ تازه از کلاس بیرون آمده بود و با گروهی از زنان افغان دور میز نشسته بودند. زنانی که با وجود داشتن دو تا چهار کودک، آموزش را رها نکرده‌اند. هر یک با هدفی روشن آمده‌اند: گرفتن مدرک، پیدا کردن شغل، ساختن آینده‌ای بهتر برای فرزندان.
FLAKS نمونه‌ای موفق از چگونگی ایجاد فضایی امن و قابل دسترس است که با حمایت واقعی، زنان را از انزوا به خودباوری می‌رساند. جایی که یادگیری تنها در کلاس‌ها نیست؛ بلکه در هر گفت‌وگو، در هر بشقاب غذا، و در هر هم‌دلی کوچک، زندگی جریان دارد.
متن و عکس‌ها: نیلاب لنگر
