همین حالا که در حال مطالعه این مطلب هستید، از جمعیت میلیاردی کره زمین تنها حدود ۴٫۵ میلیارد نفر به شبکه جهانی اینترنت دسترسی دارند و حدود ۳ میلیار نفر هنوز به این شبکه بزرگ دسترسی ندارند.
اما باید به این نکته غم‌انگیز هم اشاره کنیم که از همین جمعیت ۴٫۵ میلیاری که به اینترنت دسترسی دارند، بخش قابل توجهی به یک اینترنت پر‌سرعت، ارزان، با کیفیت و پایدار دسترسی ندارد. حالا با وجود همه‌ی این مشکلات، سانسورینگ و مسدود‌سازی جریان آزاد اطلاعات و جلوگیری از آگاهی مردم را هم توسط برخی از دولت‌ها به آن اضافه کنید. همین امر باعث شده است که هر زمان خبری از پیشرفت پروژه اینترنت ماهواره‌ای «استارلینک» شرکت آمریکایی اسپیس ایکس به رهبری «ایلان ماسک» به بیرون درز می‌کند، در دنیا غوغایی برپا می‌شود.
بیاییم از ابتدا شروع کنیم! به طور کلی اینترنت ماهواری چیست؟
رضا بختیاری، کارشناس فناوری و اطلاعات در مصاحبه با وبسایت خبری امل هامبورگ اینترنت ماهواره‌ای را این طور شرح می‌دهد: «به طور کلی اینترنت ماهواری تکنولوژی جدیدی نیست و حتی در حال حاضر، قبل از این که خدمات اینترنت استارلینک از نسخه بتا خارج شود و نسخه عمومی آن عرضه شود، این امکان وجود دارد که به اینترنت ماهواری دسترسی داشته باشید. در همین راستا شرکت‌هایی در جهان وجود دارند که این خدمات را به عموم مردم ارائه می‌دهند. حتی بخشی از پنهای باند همین اینترنت خانگی ما هم از طریق همین ماهواره‌های مخابراتی انجام می‌گردد. برای مثال دو شرکت ویاست (ViaSat) و هیوزنت (HughesNet)، از جمله شرکت‌هایی هستند که برای اولین‌بار در سال ۲۰۱۲ سرویس اینترنت ماهواره‌ای ارائه کردند. در این میان شرکت هیوزنت بیش از ۱٫۳ میلیون نفر مشترک فعال در آمریکا دارد.»
پروژه اینترنت ماهواره‌ای «استارلینک» شرکت آمریکایی اسپیس ایکس
از رضا درخصوص پروژه بزرگ «استارلینک» پرسیدم؛ این که چرا این پروژه از همان آغاز در بین مردم محبوب شد و به شدت در دنیا غوغا برپا کرد؟ حتی خبر آغاز این پروژه باعث شادی فراوان افرادی که به اینترنت پر‌سرعت هم دسترسی دارند شد! چرا و به چه دلیل همه مردم بی صبرانه منتظر راه‌اندازی کامل آن هستند؟
«یکی از ماهواره‌های شرکت اسپیس‌ایکس در مدار زمین.»
به عقیده رضا: «مهمترین دلیل آن، نوع متفاوت سرویس استارلینک است. چرا که این سرویس کامل جهانی است. یعنی از لحاظ فنی این قابلیت را دارد که به سراسر دنیا سرویس اینترنت ارائه دهد و پوشش‌دهی آن مختص به یک منطقه‌ی جغرافیایی خاصی نیست. اما نکته بعدی محبوبیت «استارلینک» این است که این شرکت قصد دارد با ماهواره‌های بسیار زیاد، به مشترکین بیشتری خدمات ارائه دهد. به طوری که محدودیتی در تعداد مشترکین مثل دیگر شرکت‌ها نخواهد داشت. به عبارتی دیگر ماهواره‌های بیشتر، پهنای باند بیشتر. و آخرین مورد این که استارلینک سرعت اینترنت بسیار بالایی و همچنین تاخیر بسیار کمتری نسبت به دیگر اینترنت‌های ماهواری دارد.»
تأخیر بسیار پایین در پروژه استارلینک
رضا بختیاری، کارشناس فناوری و اطلاعات، در خصوص تأخیر بسیار پایین استارلینک می‌گوید: «ماهواره‌های استارلینک قرار است در مدار‌های پایینی زمین (LEO) با ارتفاع حدود ۵۰۰ کیلومتر از سطح زمین در فاز اول پروژه و در فازهای بعدی در ارتفاع ۳۰۰ کیلومتری قرار بگیرند. به این ترتیب، این ماهواره‌ها ۷۰ تا ۱۰۰ برابر نزدیک‌تر از ماهواره‌های قدیمی در مدار زمین قرار می‌گیرند. به همین دلیل، تأخیر (Ping Time) در اینترنت ماهواره‌ای استارلینک از لحاظ فنی از اینترنت ۵G یا حتی فیبر‌نوری هم کمتر است.» وی ادامه داد: «در حال حاضر اینترنت اسپیس‌ایکس در فاز مقدماتی (بتا) است و تنها برخی از افراد به این شبکه دسترسی دارند؛ که گاهی آنها سرعت این اینترنت را در نقاط مختلف دنیا آزمایش می‌کنند که نتیجه‌ی آن، سرعت بالا و تاخیر بسیار پایین این اینترنت به کاربران خود بوده‌است.» در همین راستا «ایلان ماسک» در حساب توییتر خودش نوشت: «با اجرایی شدن فاز بعدی پروژه استارلینک، میزان تأخیر این اینترنت می‌تواند حتی به ۸ میلی‌ثانیه کاهش یابد.»
این یعنی برای اولین بار می‌توانیم از اینترنت ماهواره‌ای برای مصارفی مانند: تماس صوتی و یا تصویری، بازی‌های لایو ویدیویی و یا استریم ویدیو استفاده کرد. اینترنتی با دسترسی آزاد و بدون سانسور، با سرعت و کیفیت بالا، از نوع ماهواره‌ای و بدون هیچ محدودیت جغرافیایی، آن هم با تأخیر بسیار پایین، تنها ۸ میلی ثانیه.
اما چطور می‌شود به اینترنت ماهواره ای استارلینک متصل شد؟
کاربرها برای استفاده از اینترنت ماهواره‌ای استارلینک باید از تجهیزاد خاصی که تولیدات همین شرکت است استفاده کنند. این آنتن‌ها (بشقاب ماهواره) بسیار سبک و کوچک هستند.
«یک نوع از دیش‌های دریافت اینترنت بی‌سیم.»
رضا در خصوص راه‌اندازی بسیار آسان استارلینک می‌گوید: «بنا به ماهیت آنتن‌های استارلینک، نیازی به تنظیم آنها به سمت خاصی از آسمان نیست! یعنی نیازی نیست که یک متخصص ماهواره آن را برای شما نصب و راه‌اندازی کند، بلکه آنتن پس از قرار گرفتن بر روی سطح زمین، برای مثال در پشت‌بام یا بالکن (در فضای باز) به محض این که رو به آسمان باشد، به صورت کاملا خودکار و تنها یک بار، موقعیت خود را به سمتی که بیشترین تعداد ماهواره‌ی استارلینک در آن قرار دارد، یا سمتی که کمترین موانع فیزیکی بین آنتن و آسمان باشد، تنظیم می‌کند و تمام. در واقعه، از همان ابتدا هم قرار بود که راه‌اندازی آنتن استارلینک بسیار ساده باشد؛ تا همه‌ی کاربران با هر سطح دانشی از آیتی، این امکان را داشته باشند که خودشان به تنهایی اینترنت استارلینک را راه‌اندازی کنند.»
حتی به گفته‌ی ایلان ماسک مراحل راه‌اندازی اینترنت استارلیک از این قرار است:
- آنتن را به برق بزنید.
- آنتن را به سمت آسمان بگیرید.
- تمام! از اینترنت ماهواره ای استارلینک لذت ببرید.
«حرکت منظم ماهواره‌های استارلینک در آسمان که با چشم غیر‌مسلح به راحتی قابل مشاهده می‌باشند.»
اما در فاز اول پروژه، اینترنت استارلینک برای چه کاربرانی مناسب هست؟
به طور کلی، استارلینک در فاز ابتدایی بیشتر برای رساندن اینترنت به مناطق دور‌افتاده، که به اینترنت با کیفیت دسترسی ندارند و یا کشورهای که سانسورینگ شدید اینترنت در آنها وجود دارد، فعالیت می‌کند. اما در گام‌های بعدی و بلند مدت، ما شاهد این خواهیم بود که اینترنت ماهواره‌ای استارلینک، یکی از به صرفه‌ترین، پر‌سرعت‌ترین و در عین حال راحت‌ترین روش برای اتصال به شبکه جهانی (اینترنت)، بدون محدودیت جغرافیایی برای تمام افراد جهان خواهد شد.
«محل پرتاب ماهواره‌های شرکت اسپیس‌ایکس.»
اینترنت ماهواره ای اسپیس ایکس در ایران
احتمال قطع کامل اینترنت، ملی شدن آن یا سانسور شدید وبسایت‌ها و یا شبکه‌های اجتماعی، همیشه باعث نگرانی‌های شدید کاربران در ایران می‌شود. برای مثال با بالا گرفتن اعتراضات سراسری در سال ۱۳۸۸ اکثر شهر‌های ایران و یا حتی در ماه گذشته، اعتراضات خوزستان، دولت را بر این وا داشت تا چند روزی دسترسی مردم را به شبکه جهانی (اینترنت) مسدود کند.
به راستی با ملی شدن اینترنت، چه بر سر کسب کارهای کوچک و بزرگ، فروشگاه‌های آنلاین، معامله گرهای بازارهای مالی جهانی، ارتباط‌های ملل مختلف و تبادل دانش بین مراکز علمی و دانشگاه‌ها و… می‌آید؟ آیا اینترنت ماهواره‌ای استارلینک، راه حلی مناسب، سریع و به صرفه برای گذر از این محدودیت‌هاست؟
بیاییم برای شروع از زاویه اقتصادی به ماجرا نگاه کنیم. چرا که هرگاه تکنولوژی تازه وارد بازار می‌شود، قاعدتاً در اوایل قیمت بالایی دارد و ما باید به دنبال راهکار‌هایی باشیم تا بتوانیم با روش‌هایی به صرفه، از آن تکنولوژی استفاده کنیم.
بیاییم باهم برسی کنیم:
قیمت یک پک کامل استارلینک (شامل تمام موادی که شما برای دسترسی به اینترنت ماهواره ای نیاز دارید، مثل: آنتن و وسایل جانبی) حدود ۵۰۰ دلار آمریکا است و اگر قیمت دلار در ایران را حدود ۲۵٫۰۰۰ تومان در نظر بگیریم، چیزی حدود ۱۲٫۵۰۰.۰۰۰ تومان می‌شود. همچنین هزینه شارژ ماهیانه اینترنت نامحدود استارلینک هم ۱۰۰ دلار آمریکا در ماه می‌باشد؛ که با اعتصاب دلار ۲۵٫۰۰۰ تومان، مبلغی برابر با ۲٫۵۰۰.۰۰۰ تومان در ماه است. اما با نظر گرفتن اینکه هر ساختمان یا مجتمع یا برج ها با تهیه فقط یک پک اینترنت ماهواره‌ای اسپیس ایکس و استفاده همه ساکنین به صورت بی‌سیم (wifi) با سرعتی ۱۰۰ ها برابر اینترنت موجود در ایران، می‌توان به جرعت گفت که این اینترنت کامل صرفه اقتصادی دارد.
«یک دستگاه تقسیم شبکه اینترنت از طریق کابل»
یعنی برای نصب اولیه ۵۰۰ دلار لازم است که تنها یک بار برای همیشه پرداخت می‌شود. سپس ماهانه فقط ۱۰۰ دلار هزینه شارژ اینترنت پرداخت می‌کنید. اما این مبلغ می‌تواند حداکثر تا بین ۲۰۰ کاربر تقسیم شود. با احتساب این که شما ساکن یه مجتمع ۱۰ یا ۲۰ واحدی هستید، این هزینه‌ها بین تمام اهالی ساختمان تقسیم می‌شود و به دلیل این که سرعت و کیفیت اینترنت استارلینک بسیار بالا می‌باشد، تقسیم اینترنت بین ساکنین باعث افت کیفیت آن نمی‌شود و شبکه پایداری خودش را کاملا حفظ می‌کند.
اختلال‌های ماهواره‌ای و پارازیت‌ها
با توجه به پارازیت‌های شدید ماهواره‌ای در ایران یا حتی برخی از کشورها، رضا بختیاری در خصوص اختلال‌های احتمالی گفت: «مهندسان شرکت SpaceX در خصوص پرتاب پارازیت‌های زمینی توسط برخی دولت‌ها بر روی سیگنال‌های ماهواه‌ای و اینکه آیا این پارازیت‌ها بر روی سرویس اسپیس ایکس تاثیر خواهند داشت، پاسخ دادند که قطر هر دیش ماهواره این سرویس حدود ۷۰ سانتی‌متر است، دیش را در هر نقطه‌ای از زمین، از غرب تا شرق که قرار دهید، به ازای هر ۱۰ سانتی‌متر یک سیگنال ماهواره‌ای دریافت می‌کند. با این حساب تا امروز هر دیش در هر جایی که باشد حداقل از ۳ ماهواره مجزا سیگنال اینترنت دریافت می‌کند. (البته در آینده این ماهواره‌ها بیشتر هم خواهند شد. یعنی حدوداً تا دو سال آینده، ۳ سیگنال تبدیل به ۱۰ سیگنال می‌شود.) همچنین دیش‌ها دارای سیستمی می‌باشد که به صورت کاملا هوشمند و خودکار چرخیده و قویترین سیگنال را تشخیص داده و بر روی بهترین و قویترین آنها متمرکز می‌شود. بدین ترتیب هیچ تکنولوژی در حال و در آینده قادر نخواهد بود از رسیدن سیگنال‌های این همه ماهواره به دیش‌های زمینی جلوگیری کند.»
«معمولًا ارسال اختلال‌های ماهواره‌ای و پارازیت‌ها از روی دکل‌های مخابراتی پرتاب می‌شوند. »
رد‌یابی و شناسایی
همچنین مهندسان شرکت SpaceX این اطمینال را به همه کاربران داده‌اند که دیش‌های اینترنت ماهواره‌ای استارلینک به مانند دیش‌های قدیمی که قابلیت رد‌یابی و شناسایی بودند، نیستند و کاملاً امن می‌باشند. به طوری که هیچ ارگان یا دولتی امکان رد‌یابی، دسترسی به اطلاعات یا رصد فعالیت‌های کاربران را به جزء شرکت اسپیس ایکس را ندارد.
با سپاس فراوان از رضا بختیاری، کارشناس فناوری و اطلاعات
نویسنده: علی حسن‌پور
Autor: Ali Hassanpour
