“آیا خانهی منِ پناهجو امن است؟” پرسشی که تاکنون برای روزا ثابت نیا، پناهجوی ایرانی ساکن هامبورگ بدون پاسخ باقی مانده است. این پناهجوی ۴۶ ساله که از حدود نُه ماه به این سو در یکی از اقامتگاههای دائم در شهر هامبورگ آلمان زندگی میکند میگوید: «اینکه کرونا یک مسئله جهانی است را کاملاً درک میکنم. اما مطابق اطلاعیههای سازمان بهداشت جهانی و اداره بهداشت آلمان، امنترین جا در شرایط کنونی خانه است. اما من به هیچ وجه در چنین مکانی که نمیتوان حتی نام خانه بر آن گذاشت، برای خودم و خانوادهام و برای کسانی که در چنین شرایطی گیر افتادهاند، احساس امنیت جانی نمی کنم.»
روزا ثابت نیا که همراه با همسرش هادی یونسی و پسر ۱۲ ساله شان حسام یونسی، دسامبر ۲۰۱۸ به آلمان آمدهاند و در یک کمپ پناهجویی بسر میبرند، به تازهگی از سوی پولیس هامبورگ به اتهام برگزاری تجمع غیرقانونی مورد پیگرد قانونی قرار گرفته است.
خانه من جای امنی نیست
شماری از پناهجویان کمپ آلبرت انیشتین (محل اقامت روزا و خانوادهاش) واقع در منطقه بارنفیلد هامبورگ زمانی دست به اعتراض زدند که با وجود شناسایی موردی از کرونا و آلودگی یکی از ساکنان، باشندگان بسیار دیر از این مسئله آگاه شده و راهی برای جلوگیری و جدا ساختن خود از فرد بیمار نداشتند.
به تاریخ ۲۸ آپریل حدود ۱۵ تن از باشندگان با شعاری «خانه من جایی امن نیست» مقابل در ورودی محل اقامت خود جمع شده و خواهان کمک از دولت و نهادهای حامی پناهجویان برای رسیدگی به وضعیت وحشتناک داخل کمپ شدند.
روزا ثابت نیا در مورد این رویداد میگوید: «ظهر روز ۲۷ آپریل از طریق پسرم با خبر شدم که فردی در کمپ به کرونا مبتلا شده است. با همسایهها صحبت کردم. آنها هم اطلاع دقیقی نداشتند. به طبقات مختلف ساختمان رفتیم تا ببینیم که آیا قسمتی را قرنطینه کرده اند و آیا این خبر صحت دارد؟»
کاغذ نصب شده روی دیوار راهرو. عکس: روزا ثابت نیا
او ادامه میدهد: «در طبقه سوم ساختمان متوجه یک برگه A4 که در یکی از راهروها نصب شده بود، شدیم. روی این برگه به زبان آلمانی نوشته شده بود: «مورد کرونا وجود دارد و در صورتی که در این راهرو زندگی نمیکنید از تردد بپرهیزید.» درحالیکه تمامی درها باز بود و هیچ مانعی برای تردد به این راهروها و اتاق ها وجود نداشت.»
روزا میافزاید: «ظهر روز ۲۸ ام آپریل در حالیکه بشدت نگران جان خود وخانوادههای ما به ویژه افراد دارای بیماریهای زمینه ای بودیم از شدت ترس و اضطراب فضای بیرون را امن تر از فضای داخل دیدیم، از داخل کمپ خارج شده و در ورودی کمپ ایستادیم و درخواست کمک کردیم.»
به گفته روزا، در این جریان دو نفر از کارکنان یک موسسه حمایت کننده پناهجویان «BiM» برای کمک به این پناهجویان و صحبت با مسئول کمپ به محل رسیدند و از مسوول کمپ خواستند که در مورد شرایط کمپ و وجود بیمار کرونایی برای ساکنان توضیح دهد.
روزا میگوید: «جالب است بدانید که مسئول کمپ آمد و بجای بیان واقعیتها و آگاهی دادن به افراد، سعی در بی اهمیت جلوه دادن موضوع داشت. او گفت: بله یک فردی است که تست کرونایش مثبت شده که ما او را قرنطینه کرده ایم. ضمنا او حالش خیلی هم بد نیست، تب هم ندارد، نگران نباشید.»
اما از آنجایی که در این کمپ امکان قرنطینه وجود ندارد و فرد کرونایی برای رفع نیازهای اولیهاش چون توالت و دوش و غذا ناگزیر بود از اتاقش خارج شود و آزادانه از همه وسایل و مکانهای عمومی و مشترک در کمپ استفاده کند، حرفهای مسئول کمپ برای ساکنان قانع کننده نبود.
روزا ادامه میدهد: «پس از ساعتی تعدادی از افراد پلیس آمدند و بعد از پرسیدن سوالاتی، از همه خواستند که یک فرصت ۲۴ ساعته به مسئول کمپ جهت حل مشکل بدهیم و به اتاق های خود در کمپ بازگردیم. ما هم با وجود همه ترس و نگرانی که برای سلامتی و جانمان داشتیم به دستور پلیس توجه کرده و به اتاقهایمان بازگشتیم.» به گفته روزا، با آنکه فردای آن روز یک موتر/ماشین پلیس و یک آمبولانس به کمپ آمدند و آن خانواده را منتقل کردند اما این حرکت برای او سنگین تمام شد.
به گفته خانم ثابت نیا، با آنکه حضور خانوادهها در مقابل در ورودی کمپ یک حرکت بی برنامه و خود جوش و در واکنش به ترس و اضطراب شدید ساکنان بود، اما حالا او به اتهام رهبری یک تجمع غیرقانونی در مقابل اقامتگاه خود از سوی پلیس نامه دریافت کرده است. در حالی که به گفته روزا، این عمل یک تجمع غیرقانونی نه بلکه ترک محل اقامت برای حفاظت جان خود و خانوادهاش بوده است.
از دیدگاه ثابت نیا این عمل پلیس غیر عادلانه و ظالمانه است. او میگوید: «در شرایطی که خود تحت اضطراب وضعیت زندگی و استرس ناشی از این بیماری هستم، واقعاً این رفتار پلیس را ظالمانه میدانم. حالا امنیت و سلامت روانم تحت فشار قرار دارد و خودم را تحت تهدید احساس میکنم.» او ادامه میدهد: «ما از قانون انتظار حمایت داشتیم نه اینکه یک دغدغه جدید ذهنی برای ما ایجاد کند.»
مگر همه در برابر قانون یکسان و برابر نیستند؟
به گفته خانم ثابت نیا، در شرایط فعلی و طبق قوانین وضع شده از سوی اداره بهداشت، در محل سکونت آنها و سایر کمپهای پناهجویی که زندگی گروهی جریان دارد، به هیچ عنوان امکان فاصله گذاری اجتماعی و رعایت قوانین بهداشتی وجود ندارد.
او معتقد است که قبل از وضع قوانین در یک کشور، ابتدا باید بررسی شود که آیا بستر و امکان رعایت چنین دستوراتی برای همه افراد وجود دارد یا خیر؟ او میافزاید: «زمانی که پلیس به دلیل عدم رعایت فاصله اجتماعی و دیگر قوانین وضع شده جهت جلوگیری از شیوع کرونا میتواند افراد را در خیابانها یا قطار و اتوبوسها جریمه کند، آیا مطمئن است که همین شخص در محل زندگیاش قادر به رعایت فاصله و همه موارد بهداشتی است؟ و اگر قادر نیست، مقصر این مسئله چه کسی است؟ آیا اشکال و ایراد از منِ پناهجوست یا از کسانی که به اجبار من را در این شرایط زندگی نگه داشته اند؟ مگر همه در مقابل قانون یکسان و برابر نیستند؟»
خانم ثابت نیا در گفتگو با خبرنگار امل، خطاب به مسئولان و سیاستمداران آلمانی گفت: «برای جان ما پناهجوها، مثل سایر شهروندان، ارزش قائل باشید و نگذارید که به اجبار با بیماری و مرگ مواجه شویم زیرا ما هم مثل همه انسانها، مستقل از رنگ و نژاد و زبانمان فقط یکبار فرصت زنده ماندن و زندگی کردن داریم.»
امنیت روانی
زندگی در کمپهای گروهی باعث شده تا شماری از پناهجویان علاوه بر عدم احساس امنیت جانی، به دلیل استرس شدید ناشی از ریسک بالای ابتلا به ویروس کرونا، امنیت و سلامت روانی خود راهم از دست بدهند. در این میان حتی کودکان نیز از قافله دور نماندهاند. روزا در این مورد میگوید: «حسام پسر ۱۲ ساله من همواره نگران است که در دیار غربت پدر، مادر یا هر دو را از دست بدهد و این مسئله سلامت روان او را بشدت به خطر انداخته، طوریکه گاهی از شدت نگرانی گریه میکند و می گوید اگر شما بمیرد من چکار کنم؟ و من واقعا نمیدانم در دنیای کودکانه اش چه تصورات ترسناکی شکل گرفته است که این حرفها را می زند و مرا هم به گریه می اندازد.» حسام در تظاهراتی که از سوی نهادهای حامی پناهجویان در هامبورگ راهاندازی شده بود نیز با پدر و مادرش حضور داشت و با شعاری دست نوشته خودش نگرانیاش را از وضعیت موجود در اقامتگاه شان اعلان کرده بود.
ادامهی اعتراضها
با آنکه اعتراضهای نخست برنامهریزی شده نبود اما این امر باعث شد تا به تاریخ ۷ ماه می شماری از خانوادهها و پناهجویان کمپهای دیگر در هماهنگی با مقامات مسئول و موسسات حامی پناهجویان چون Fluchtpunkt ،BiM ،CaféEXIL و NINA تصمیم گرفتند تا یک حرکت برنامه ریزی شده را در اعتراض به وضعیت اسکان پناهجویان در کمپهای عمومی در شرایط شیوع کرونا، عدم امکان فاصله گذاری اجتماعی و رعایت پروتکل های بهداشتی وزارت بهداشت در این مکانها و عدم جداسازی افراد دارای ریسک بالا و بیماری های زمینهای در کنار رودخانه البه در منطقه Jungfernstieg ترتیب دهند و از طریق آن برای نجات جان خود و فرزندان خود درخواست کمک کنند. اعتراض کنندگان خواستار تعطیلی کمپها و مکانهای مشابه و اسکان دادن پناهجویان در ۵۰۰۰ متر مربع فضای خالی و امنی که در اختیار مقامات هامبورگی قرار دارد، شدند. در این تظاهرات که مجوز آن از سوی دادگاه صادر شده بود به دلیل محدودیتهای کرونایی، تنها ۲۵ نفر از پناهجویان و ۲۵ نفر از موسسات حامی آنها حضور داشتند.
Fotos: Hami und Rosa/ privat
