مصالحه با طالبان، بعد از امضا کردن توافقنامه در ۲۹ فوریه تغییر جالب توجهی در منطقه ایجاد نکرد. درواقع توافقی که دونالد ترامپ از آن به عنوان “توافق تاریخی” نام برد، برای مردم منطقه پیامآور هیچ صلحی نبود، بلکه بیشتر نمایشی تبلیغاتی برای دوره بعدی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بود.
نتیجه این توافقنامه فقط یک هفته صلح به دنبال داشت. یک هفتهای که در آن هیچ درگیری و خونریزی گزارش نشد. اما متاسفانه بعد از یک هفته مجدداً همه چیز با حالت قبل برگشت، و حتی بدتر از قبل. تا جایی که ماه آپریل با ۲۵ درصد افزایش گزارش خشونت همراه شد.
این وضعیت نشان میدهد حکومت مرکزی نمیتواند از پس برقراری امنیت در سطح کشور برآید. در شرایط کنونی، فقر، ویروس کرونا و قرنطینه هم به سختتر شدن وضعیت زنان میانجامد.
نشست آنلاین آژانس الشرق
“Alsharq Reise”، هفته گذشته نشستی آنلاین با موضوع “فمینیسم اسلامی، در مصاف با آمریکا و طالبان” برگزار کرد. میهمانان برنامه Wais Kaoumee ، Jamila Afghani و دکتر Orzala Nemat و نیز Sean Withington بودند. این افراد حاصل پژوهش خود را در زمینه مسئله زن و طالبان در افغانستان به بحث و اشتراک گذاشتند. این جلسه توسط Christoph Dinkelaker مدیریت شد. برای دیدن این نشست میتوانید از این لینک یوتیوب استفاده کنید. این گزارش، چکیدهای از مباحث مطرح شده در این نشست است.
زنان افغانستان در مصاف با طالبان
نادیده گرفتن حقوق زنان در تاریخ افغانستان به سالها پیش از طالبان برمیگردد. در آن زمان زنان با اینکه همواره قربانی خشونت بودند با این حال عرصه جامعه را به راحتی به مردان واگذار نمیکردند و در زمینههای مختلف اجتماعی فعالیت داشتند.
قبل از سال ۹۲ و در سایه ناامنی جریان جنگهای داخلی افغانستان، جنایات بسیاری علیه زنان میشد؛ قتل، تجاوز، آدم ربایی. در چنین شرایطی طالبان قدرت را به دست گرفت.
اما قدرت گرفتن طالبان در منطقه، تلاشهای زنان برای برابری را به باد داد. آغاز حکومت طالبان شروع یک تراژدی برای زنان افغان بود. طالبان در سال ۹۶ به قدرت رسید و باعث شد که زنان نه تنها در زمینه سیاسی، بلکه در زمینه اجتماعی هم نادیده گرفته شوند. تا جایی که دختران برای رفتن به مدرسه هم به دردسر بیافتند. طالبان در ابتدا با شعار صلح و برابری آمد. اما خیلی زود کار را به جایی رساند که زنان را به جرم کار بیرون از خانه در ملاء عام شلاق بزند.
طالبان گرچه در مقطعی از تاریخ توانست امنیت را به شکل فیزیکال در کشور تامین کنند، اما بهای این امنیت این بود که نیمی از جمعیت جامعه که زنان باشند، در خفقان بمانند.
گروه طالبان به عنوان یکی از هولناکترین و خشونتآمیزترین گروههای جامعه انسانی شناخته شده است. آنها در عملیات اخیر نشان دادند که حتی به نوزادان تازه متولد شده و مادران باردار هم رحم نمیکنند.
با این حال زنان آزادی خواه افغانستان هرگز عرصه را به تمامی خالی نکردهاند و سالهاست برای حقوق برابر تلاش میکنند. گرچه بیشتر آنان خود را فمینیسم نمیدانند، اما آرمانهای مشابهی را دنبال میکنند.
کشتار به نام دین اسلام
در واقع با اینکه داعش و طالبان به لحاظ رویکردی با هم اختلاف نظر دارند، به لحاظ عملکردی بسیار مشابه عمل میکنند. تا جایی که وقتی حمله تروریستی اتفاق میافتد تشخیص این که پای کدام گروه در میان است، کار آسانی نیست.
وجه مشترک دیگر داعش و طالبان اینجاست که هردوی آنان این جنایات را زیر نام اسلام و قرآن انجام میدهند. در واقع از اسلام به عنوان وسیلهای استفاده میکنند تا به جنایات خود مشروعیت ببخشند.
بمباران کردن مناطق شهری توسط حکومت مرکزی یا حضور نظامی دولتهای دیگر در کشور، طالبان را هر چه بیشتر و بیشتر به سوی انتقام جویی سوق میدهد.
طالبانی که نه تنها پایگاه مردمی خود را حفظ کرده، بلکه با حمایت کشورهای عربی، انبار مهمات و تسلیحات جنگی قابل توجهی در اختیار دارد. گروه طالبان تصور میکند در سال ۲۰۰۱ از قدرت کنار گذاشته شده، برای همین از هر فرصتی برای انتقام جویی دریغ نمیکند.
آیا امضای “صلحنامه” قرار است صلح به همراه بیاورد؟
سوال اینجاست آیا با توجه به صلحنامه امضا شده، اگر طالبان قدرت را مجدد به دست بگیرد، چه شرایطی منتظر زنان خواهد بود؟
در واقع تاریخ سالهای اخیر نشان میدهد که هیچ تغییری در سیاستهای طالبان در راستای حفظ مواضع زنان وجود نداشته است. طالبان گاهی اعلام میکند مسئولیت حمله به بیمارستان با آنها نبوده، اما این چیزی را در معادله تغییر نمیدهد.
در واقع با امضای چند ورقه به نام “صلحنامه”، دستیابی به صلح و برابری برای زنان، امری غیر ممکن است. نمیتوان انتظار داشت از فردای آن روز شهر پر از صلح و دوستی باشد. صلح و برابری یک فرایند طولانی و پیچیده است.
منع خشونت علیه زنان امریست که به آموزش نسلها برمیگردد. تا زمانی که حکومت مرکزی مانند طالبان عمل میکند، و به خشونتورزی و نمایش صحنههای خشن در ملاءعام و انتقامجویی ادامه میدهد، نمیتوان امید تغییر مثبت داشت.
با امضا کردن مصالحه نامه میان امریکا و طالبان، دولت عمیقاً دچار سردرگمی در رابطه خود با طالبان شده است.
اشرف غنی به دستور امریکا، در حالی نامه آزاد شدن ۵۰۰۰ زندانی طالبان را امضا میکند که میداند، بسیاری از این زندانیها در شرایط صلحآمیزی دستگیر نشدهاند. بسیاری از آنها در عملیات بمبگذاری دستگیر شدهاند، حملههایی که بسیاری از انسانها را نابود کرده است.
وضعیت اکنون افغانستان پیچیدهتر از هر زمان دیگر به نظر میرسد؛
مردم افغانستان بیش از هر وقت دیگری از خود میپرسند چه آیندهای در انتظارشان است.
*
Aora Helmzadeh
Photo by simon sun on Unsplash
(Pamir Mountains, Afghanistan)