پس از دو سال توقف روند ارزشیابی مدارک تحصیلی پناهجویان از سوی وزارت تعلیم و تربیه/آموزش و پرورش ایالت هامبورگ، این روند با تلاش‌های مشاورین و نهادهای حامی پناهندگان، موسسات ارائه دهنده آموزش‌های حرفه‌ای و مقام‌های اداره کار از سر گرفته میشود.
مرکز اطلاعات مدارس هامبورگ (Schulinformationszentrum) در آگوست ۲۰۱۷ با توقف کامل روند سنجش اسناد و مدارک آموزشی و دانشگاهی پناهجویان، راه را برای آن عده از جوانان پناهجو که می‌توانستند با جذب در بازار کار، بخشی از چالش کمبود نیروی کار متخصص در آلمان را حل کنند بست.
میشایل گوودز (Michael Gwosdz) مدیر مرکز مشاوره و تشخیص مدارک تحصیلی خارجی‌ها (Zentrale Anlaufstelle Anerkennung) در مورد متوقف شدن روند ارزشیابی مدارک تحصیلی پناهجویان افغانستانی و چالش‌های ایجاد شده در این روند می‌گوید: «پس از تصمیم نهایی (SIZ) مبنی بر نپذیرفتن اسناد تحصیلی افغانستانیها جهت ارزشیابی و مقایسه با سیستم آموزشی آلمان، نه تنها پناهجویان بلکه مراکز مشاوره نیز با مشکلات مواجه شدند. به عنوان مثال برای ما به عنوان مرکز مشاوره و تشخیص اسناد تحصیلی خارجی‌ها (ZAA)، راهنمایی در این مورد که مراجعه کنندگان برای تائید مدارک خود چی راهی را پیش گیرند و چه‌گونه اسناد خود را طی مراحل کنند، دشوار بود.»
چرا روند ارزشیابی اسناد تحصیلی پناهجویان افغانستانی متوقف شد؟
به گفته آقای گوودز، نهاد SIZ چندین مورد از جمله عدم اطمینان کارمندان این مرکز از اصلی و جعلی بودن مدارک تحصیلی پناهجویان افغانستانی را عمده‌ترین دلیل برای توقف روند ارزشیابی اسناد تحصیلی آنان عنوان کرده است.
Foto: Oliver Giel
راحله عبدالله مشاور تشخیص مدارک تحصیلی خارجی‌ها و از نخستین کارمندان پروژه ZAA است. خانم عبدالله که از سال ۲۰۱۰ به این‌سو سرگرم مشاوره و راهنمایی پناهجویان به زبان‌های آلمانی، انگلیسی، فارسی، فرانسوی، پشتو، اسپانیایی و اردو است، روی مسئله‌ی اصل بودن مدارک تحصیلی تأکید کرده می‌گوید: «مهم است که بدانیم مسئله اصلی و جعلی بودن مدارک مربوط به محتوای آن نیست بلکه مهم است که ثابت شود آیا اسناد یا دیپلوم ارائه شده متعلق به خود شخص است یا خیر؛ زیرا در مواردی اطلاعات شخصی در اسناد تحصیلی درخواست دهندگان متفاوت از آنچه است که در کارت اقامت و یا حتی تذکره شان دیده میشود.»
عدم تائید اسناد تحصیلی خارجی‌ها نه تنها جوانان و پناهجویان بلکه نهادهای حامی و مشاوره دهنده و همچنان مؤسسات ارائه دهنده آموزش‌های حرفه‌ای و کارفرماها را نیز تحت تاثیر قرار داده بود. زیرا از یک سو کمبود نیروی کار متخصص به یک چالش عمده تبدیل شده است و از سوی دیگر ادامه تحصیل در بخش‌های که نیاز جدی کارمندان حرفه‌ای احساس میشود حداقل نیازمند داشتن سند فارغ‌التحصیلی از مدرسه ابتدائیه است. آقای گوودز در این زمینه می‌گوید: « وظیفه ما مشاوره و در مواردی سنجش اسناد و مدارک تحصیلی خارجی‌ها و مقایسه آنها با مدارک تحصیلی آلمان است. در مواردی یک مکتوب معلوماتی و ارزیابی اسناد تحصیلی از سوی ما مورد تائید کارفرماها و یا موسسات ارائه دهنده آموزش‌های حرفه‌ای قرار می‌گرفت اما اکثراً این روند نیازمند تائید رسمی از سوی مرکز اطلاعات مدرسه/وزارت تعلیم و تربیه هامبورگ بود.»
دستورالعمل‌های جدید در روند ارزشیابی مدارک تحصیلی
با توجه به چالش‌های موجود، اداره مدارس و آموزش حرفه‌ای باید قواعدی را ارائه می‌کرد که در آن روشن می‌شد با کدام معیار مدارک تحصیلی خارجی در آلمان مدار اعتبار است. سرانجام این اداره با صدور دستورالعمل رسمی جدید به تاریخ ۷ اکتوبر ۲۰۱۹، تصمیم گرفت تا روند ارزشیابی اسناد و مدارک تحصیلی افغانستانیها و کشورهای دیگر را از سر بگیرد.
اگر در هامبورگ زندگی می‌کنید و مدارک تحصیلی تان نیاز به ارزشیابی و تایید دارد این نکات ضروری زیر را در نظر بگیرید:
• درخواست دوباره جهت سنجش مدارک تحصیلی از کشورهای افغانستان، ایران، سوریه، عراق، اریتره، کنیا، کامرون، سومالی و ویتنام فقط و فقط با اسناد اصلی امکان پذیر است.
• مدارک تحصیلی از جمله لیست مضامین و نمرات باید به صورت اصل در دسترس باشند.
• اطلاعات شخصی (نام خانوادگی، نام، تاریخ تولد و محل تولد) ارائه شده در گواهی‌نامه تحصیلی باید با اطلاعات شخصی موجود در سند شناسایی معتبر (پاسپورت یا کارت اقامت) ارائه شده مطابقت داشته باشد.
• در مورد کشورهایی که به طور سیستماتیک داده‌های شخصی را در پرونده‌های آموزشی کاهش داده اند، یک انحراف قابل قبول وجود دارد. در این مورد کافی است، اگر در مدرک تحصیلی فقط نام و سال تولد ذکر شده با نام و سال تولد در شناسنامه یکسان باشد. این مسئله پیش از این از عمده‌ترین مشکلات برای سنجش مدارک و اسناد تحصیلی افغانستانیها به شمار می‌رفت.
• اسناد تحصیلی که به حروف غیر لاتین نوشته شده اند مانند اسناد تحصیلی از افغانستان، ایران یا سوریه که عمدتاً به زبان‌های رسمی این کشورها صادر می‌شوند، باید به حروف لاتین ترجمه شده و با یک نسخه از اصل پیوست شود.
• اسناد تحصیلی که از کشور مبدا به زبان انگلیسی صادر شده است در بعضی موارد قابل پذیرش استند اما مدارکی که به زبان فارسی یا عربی صادر شده و به انگلیسی ترجمه شده باشند به هیچ وجه قابل سنجش نبوده و باید پس از ترجمه به زبان آلمانی جهت ارزشیابی به مرکز اطلاعات مدارس ارائه شوند.
• در صورتی که اسناد و مدارک تحصیلی ارائه شده دارای ویژگی‌های ذکر شده باشند، برای مرکز اطلاعات مدارس مدار اعتبار بوده و کار سنجش و ارزشیابی آنها از سر گرفته میشود.
• قابل یادآوری است که اسناد مدارس عمومی مانند مدارس افغانستان، مطابق به معیار‌های سنجش اداره مدارس آلمان، معادل گواهی مدرسه راهنمایی (Mittlerer Schulabschluss (MSA بوده و در صورتی که نتایج و نمرات دوسال تحصیل در یکی از دانشگاه‌های داخل یا خارج از کشور ضمیمه آن باشد معادل «مقطع ورود به دانشگاه» (Abitur) در آلمان است.
ZAA چیست و چه خدماتی ارایه می‌کند؟
میشایل گوودز (Michael Gwosdz) مدیر پروژه Foto: Oliver Giel
مرکز مشاوره برای سنجش مدارک تحصیلی خارجی‌ها (ZAA) یک شاخه از «شبکه ادغام از طریق شایستگی» یا «Integration durch Qualifizierung» است. این پروژه که از سال ۲۰۱۰ آغاز شد، در زمینه مشاوره و تشخیص مدارک مدرسه، دانشگاه و مدارک حرفه‌ای در هامبورگ فعالیت دارد.
(ZAA) از سال ۲۰۱۵ تا کنون به ۷ هزار و ۱۹۵ تن مشاوره ویژه در مورد مدارک حرفه‌ای و دانشگاهی ارائه کرده است که از آن جمله یک هزار و ۶۷۵ تن آنها دارندگان مدرک مدرسه عمومی از کشورهای خود بوده اند. در این مدت حدود ۲۸۸ مورد مشاوره برای افراد دارنده ملیت افغانستان، ۲۶۲ مورد مشاوره برای افراد دارای مدرک تحصیلی از افغانستان و در مجموع ۴۷۸ مورد مشاوره برای فارسی زبانان از سوی مشاورین این مرکز ارائه شده است. افرادی که در چهار سال اخیر از سوی این نهاد مشاوره دریافت کرده اند بیشترین شان از کشورهای افغانستان، ایران، سوریه، روسیه، لهستان و اوکراین هستند.
میشایل گوودز (Michael Gwosdz) مدیر این پروژه می‌گوید: « این مرکز در چهار سال گذشته با ارائه مشاره تخصصی، حدود ۹ هزار نفر را در زمینه برداشتن نخستین گام‌ها برای ورود به بازار کار کمک کرده و برای همه این فرصت را فراهم کرده است تا با بلند بردن ظرفیت و ویژگی‌های منحصر به فرد خود برای داشتن یک زندگی آزاد در آلمان تلاش کنند.»
کسانی که از آگوست ۲۰۱۷ به مرکز اطلاعات مدرسه مراجعه و درخواست تائید اسناد کرده اند باید مدارک آنها از سوی این مرکز بررسی شده و از سوی این اداره پاسخ دریافت کنند. اما برای اطمینان ببیشتر بهتر است با مراجعه دوباره خواهان بررسی مدارک تحصیلی خود شوند.
Foto: Flamur Nikolli
